ارتقای سلامت از مصادیق اجرای پدافند غیرعامل در حوزه بهداشت و درمان است

ارتقای سلامت از مصادیق اجرای پدافند غیرعامل در حوزه بهداشت و درمان است

پدافند غیر عامل در بخش بهداشت و درمان ، شامل هر گونه اقدامی است که موجب ارتقای بهداشت و سلامت جامعه و استمرار خدمات بهداشتی درمانی و کاهش آسیب پذیری در مقابل بحران ها و خدمت رسانی مناسب در زمان بحران می شود.

پایگاه خبری وبدا-زنجان، نهادینه سازی طرح جامع مدیریت بحران ، توسعه بهداشت و ارتقای سطح سلامت ، پیش بینی تمهیدات لازم جهت جلوگیری از شیوع بیماری ها در شرایط بحران، اتخاذ تمهیدات لازم جهت وجود ذخایر کافی دارو و تجهیزات پزشکی و پیش بینی و آمادگی لازم در برابر کمبودهای احتمالی از جمله مصادیق اجرای پدافند غیرعامل در حوزه بهداشت و درمان است.

ماموریتهای وزرات بهداشت در پدافند غیرعامل شامل:
سیاستگذاری، برنامه ریزی، تامین منابع، هدایت و راهبری نظام عملیات پدافند غیرعامل در حوزه سلامت است.مقاوم سازی، ایمن سازی و مصون سازی زیرساخت ها، دارایی ها و منابع نظام سلامت، استقرار و فعالیت نظام جامع پیشگیری و کاهش خطر، آمادگی، پاسخ و بازتوانی نظام سلامت در برابر انواع تهدیدات پدافندی، ارتقای زیرساخت های ملی در تولید اقلام و تجهیزات استراتژیک، ارزیابی عملکرد و مستندسازی درس آموخته ها، استقرار و فعالیت نظام تامین، تدارک، ذخیره و توزیع اقلام و تجهیزات استراتژیک

اقدامات انجام یافته:
۱-تهیه نقشه های مخاطرات طبیعی در راستای رصد و پایش پدافند غیرعامل در حوزه سلامت شامل: احتمال رخدادهای حوادث ترافیکی، سیلاب، بهمن، گرد و غبار، خشکسالی، زمین لغزش، زلزله، حوادث صنعتی، انفجار گاز و مسمومیت ها در نقاط مختلف کشور
۲- تهیه داده های مکانی بیمارستان ها و سطوح ارجاع بیمارستان های عمومی و پایگاه های اروژانس
۳-در زمینه ارتقا و تقویت مدیریت و کنترل انواع تهدیدات، مساله پدافند شیمایی و پدافند پرتوی و ابلاغ شیوه نامه تشخیص و درمان مسمومیت های حوادث شیمیایی و ابلاغ شیوه نامه تشخیص و درمان انواع حوادث پرتوی
۴- پیوست پدافند غیرعامل در اقدامات عمرانی حوزه سلامت ؛ تاکنون الحاق این پیوست برای ۱۰۰ مرکز عادی و حساس مورد توجه قرار گرفته است. بعنوان مثال؛ اتصال مترو به بیمارستان ها برای بهره مندی از انتقال ریلی بیماران و مصدومان در شرایط اضطراری دو ایستگاه مترو صادقیه و امام خمینی تهران به پایگاه های اورژانس مجهز شده اند. برای سایر ایستگاه های مترو تهران و شهرهای دارای مترو نیز اقدام مشابه باید انجام شود.
۵-تدوین برنامه ملی پاسخ به شرایط اضطراری(EOP)
۶-محدود کردن دسترسی به سامانه های حوزه ی سلامت فقط از درگاه ملی و دانشگاه(امنیت سایبری)
۷-ارزیابی ایمنی و خطر مراکز بهداشتی و درمانی بصورت سالیانه(SARA)
۸-کاهش آسیب پذیری سازه ای-غیرسازه ای(SNS)
۹-نظام مراقبت بلایا(DSS)
۱۰-ارزیابی آموزش و آمادگی خانوارها در برابر بلایا(DART)

بحران های جدی مانند جنگ می تواند سبب کاستی آب و مواد غذایی گردد در ضمن قطع برق و گاز و سوخت و ارتباطات مخابراتی میتواند سبب مشکلاتی در حمل و نقل، نگهداری و تهیه آب و غذای بهداشتی گردد که در نتیجه سبب توسعه بیماری های مختلف خواهد شد. که برای مقابله با این امر نیازمند توسعه زیرساخت های مناسب تهیه و تامین آب و غذای بهداشتی و اتخاذ روش های مناسب جایگزین برای شرایط بحرانی و همزمان توسعه فرهنگ بهداشتی در جامعه است.

شیوع بیماری کرونا نمونه مصداقی از پدافند سلامت است، که جهت مقابله با چنین حوادث هایی نیازمند آمادگی قبلی، هماهنگی بیشتر با سازمان های همکارجهت اجرای پدافند غیر عامل در کاهش آسیب پذیری در این حوزه خواهد بود. با توجه به تجربه کرونا در جهان، لازم است آمادگی‌های لازم برای پیشگیری از شیوع بیماری های واگیردار دیگر حوادث غیرمترقبه را داشته باشیم و در این راستا در تلاش هستیم تدابیر و راهکارهای لازم در قالب پدافند غیرعامل پیش بینی شود.

آموزش و اطلاع رسانی همگانی در مورد انواع بیماریها چون: چاقی، ایدز، روحی و روانی، اعتیاد،تغذیه و.... می تواند در راستای کاهش خطرپذیری و ارتقای فرهنگ پیشگیری از وقوع بیماریها و توقف بیماریها موثر باشد، با تحلیل حوادث گوناگون و درس اموزی از حوادث و رخدادهای مهم دنیا در بخش بهداشت و درمان در تقلیل پیامدهای ناگوار حوادث، نقش ویژه مدیران و پرسنل سازمان در پدافند غیر عامل به درستی تعریف و تبیین شود.

پدافند غیر عامل در عرصه بهداشت و درمان: باید اول تهدیدات را در حوزه های مختلف شناخت اگر ما غافل باشیم نسبت به تهدیدات نوظهور دشمن دقیقا از همانجا به ما آسیب خواهد زد با توجه با توسعه شگفت انگیز علم و دانش در عرصه های مختلف چهره تهدیدات نیز مرتبا در حال تغییر است این تهدیدات فقط در عرصه نظامی نیست بلکه بسیار آرام وارد عرصه فرهنگ اقتصاد سیاست و بطور مستقیم تر وارد عرصه سلامت و بهداشت و درمان می شود.

امروزه با توسعه عظیم علوم و فناوری های نوین چهره تهدیدات نیز روز بروز در حال تغییر است علوم زیستی سلولی مولکولی ژنتیک و علوم پزشکی در ۳۰ سال گذشته چنان تحول یافته است که شاید بشر هرگز تصور توسعه و کشف فرایند های زیستی در جانداران مختلف و بخصوص انسان را در این حد نمی نمود بنابر این با توسعه دانش بشر در حوزه های زیستی بهداشتی سلامت و پزشکی همچنان که عرصه های پیشگیری ، تشخیص و درمان توسعه پیدا می کند ولی در عرصه های دیگر نیز تهدیدات نوینی زاییده می گردد. توسعه جمعیت انسانی، مهاجرت از روستا ها به شهرها، تصرف بشر در محیط زیست و نابودی زیست گاه های طبیعی، تغییرات اقلیمی و اب و هوا، توسعه شدید مسافرت و توانمندی بشر در انتقال از یک نقطه جهان و همچنین تغییر سبک زندگی و تغذیه و مواد غذایی و اب و خاک وارد شدن فناوری های نوین در زندگی بشر ما شاهد بروز تغییر در روند بیماریها و بروز مشکلات جدیدی برای بشر هستیم.

واژه های چون بیماری های نوپدید و بازپدید و ناپدید شدن برخی بیماری ها مانند ابله و فلج اطفال افزایش بیماری های قلبی و عروقی، سرطان و بیماری های روحی و روانی توسعه چاقی افزایش دیابت و بیماری های غدد افزایش نازایی و تغییرات هرمونی به دلیل مصرف نوشابه ها فست فود ها و افزایش ظروف پلاستیکی در نگه داری مواد غذایی و آب، سبب ورود مواد شیمیایی افزوده به بدن انسانها خاک و اب و هوا و در نتیجه بروز بیماری های بسیار مختلف و جدید در جوامع انسانی و حیوانی شده است.

اخیراً بحث آلودگی مواد غذایی به افزودنی های خطرناک مانند وجود روغن پالم در لبنیات الوده بودن سبزی ها استفاده از ضایعات در تولید سوسیس و کالباس شایعه الوده بودن برنج های خارجی وجود و شناسایی افت های مختلف در عرصه کشاورزی و دامی هشدار جدی برای مردم و مسئولین بود تا با توجه به تغییرات گسترده در دهه گذشته در سیب بیماری های قلبی و عروقی و سرطان و بیماری های غدد مترشحه و نازایی توجهی جدی به تهدیدات عرصه بهداشت و درمان داشته باشند.

این فرضیه بطور جدی مطرح شده است که دشمنان اگر نتوانند از حربه های نظامی اقتصادی و سیاسی سبب تضعیف ایران شوند شاید از حربه هایی بسیار پیچیده و مخفی مانند تهدیدات زیستی و عرصه بهداشت و درمان وارد شوند.به نظر برخی این فرضیه فراتر از اندیشه های توهم توطئه است و می تواند بطور علمی مورد بررسی قرار گیرد.

هر انچه سبب تهدید سلامت جامعه گردد در حوزه پدافند غیر عامل قابل بررسی است. هرچند سیاست های کلان پدافند غیر عامل در کشور تدوین شده است هرچند وزارت بهداشت و سایر وزارت خانه ها و نهاد های مسئول در این زمینه توجیه شده و اطلاع رسانی شده اند و مدیریت های پدافند غیر عامل چه در وزارت بهداشت و چه وزارت جهاد کشاورزی و محیط زیست و وزارت نیرو و ... تشکیل شده اند ولیکن مسئولین باید بطور جدی به بررسی راهکارهای کاهش آسب پذیری در جامعه باشند اتفاقات ماه های گذشته در مشخص شدن الودگی مواد غذایی هشداری بود به مسئولین و مردم که با سلامت مردم نمی توان شوخی کرد و تبعات ان فراتر از تصور است.
پدافند غیر عامل بهترین راهکار جهت مقابله با این تهدیدات است.

متاسفانه برخی محققین دانشمندان و متخصصین تصور می کنند پدافند غیبر عامل موضوعی نظامی و چیزی شبیه پدافند هوایی است این تصور بسیار غلط است پدافند غیر عامل موضوعی غیر نظامی و باید در بستر دانشگاه ها و مراکز اموزشی و تحقیقاتی انجام شود و توسعه یابد اگر به دلیل فقدان این فعالیت عزیزان عرصه های نظامی مجبور به فعالیت در این عرصه ها شده اند دلیل بر این نیست که پدافند غیر عامل را باید نظامیان انجام دهند ما اساتید دانشگاه و محیط های علمی و اموزشی اصلی ترین مراکز تحقیق و توسعه و فرهنگ سازی پدافند غیر عامل هستند وزارت بهداشت و سایر نهادها اصلی ترین مراکز پدافند غیر عامل در عرصه بهداشت و درمان هستند و دانشگاه های علوم پزشکی باید در توسعه و نهادینه سازی ان بسیار کار کن نه اینکه از ان فاصله بگیرند.

شرح وظایف کمیته پدافند غیرعامل دانشگاه علوم پزشکی:
- ایجاد و تقویت ساختار پدافندغیرعامل در دانشگاه‌
- حمایت و پشتیبانی از طراحی؛ اجرا و بهره‌برداری از برنامه‌ها و طرح‌های پدافندغیرعامل
- شناسایی آسیب پذیری ها و تهدیدات مناطق تحت پوشش آن دانشگاه و تهیه طرح جامع مقابله و کنترل آنها
- تدوین سناریو های مختلف تهدیدات مربوطه و تمرین آنها
- تدوین برنامه آمادگی و پاسخ واحد نظام سلامت به انواع حوادث با تاکید برمبانی و رویکردهای پدافند غیرعامل
- شناسایی ظرفیت ها و توانمندی های سخت افزاری، نرم افزاری و مغز افزاری دانشگاه در حوزه پدافند غیرعامل( رصد و پایش ، تشخیصی ، آشکارسازی ، درمان و ....)
- آمایش مراکز رصد و پایش، تشخیص و آشکارسازی، بهداشتی، امدادی، درمانی براساس تهدیدات حوزه جغرافیایی و وظایف و مأموریت‌های محوله
- کاهش آسیب‌پذیری و مصون‌سازی زیر ساخت‌های نظام سلامت در برابر انواع تهدیدات با بکارگیری اصول و ملاحظات پدافند غیرعامل در طراحی، اجرا و بهره‌برداری فیزیکی
- تقویت، ارتقاء و گسترش فرهنگ بهداشت عمومی، پیشگیری در برابر انواع تهدیدات در آحاد جامعه
- سازماندهی و ارتقای عملکرد سیستم‌های درمانی دانشگاه ها/دانشکده­های کلان مناطق آمایشی در مواجهه با انواع تهدیدات
- ساماندهی تیم های درمانی پاسخ سریع به انواع تهدیدات و حوادث
- بهره مندی از نظام شبکه بهداشتی درمانی (PHC)بصورت برنامه های ادغام یافته مدیریت خطر انواع تهدیدات و حوادث و بلایا با تاکید برمبانی و رویکردهای پدافند غیرعامل
- آموزش عمومی و تخصصی کلیه مدیران و کارکنان نظام سلامت تحت تابعه با برگزاری انواع کارگاه های تخصصی هدفمند ، تمرین و رزمایش های دانشگاهی /استانی
- به کار گیری روش های نوین آموزش، تحقیق، فناوری و آینده پژوهی در خصوص تهدید شناسی و دفاع غیر عامل