روش‌های تشخیص ویروس HIV

روش‌های تشخیص ویروس HIV

تشخیص بیماری ایدز می‌تواند فرآیندی زمان‌بر باشد زیرا در همه شرایط پاسخ منفی آزمایش ایدز، به معنی مبتلا نبودن فرد به ایدز نیست.

بیماری ایدز، یکی از بیماری‌های کشنده محسوب می‌شود که کسب آگاهی درباره آن اهمیت بسیاری دارد و متاسفانه بسیاری از مردم نسبت به این بیماری و مباحث آن اطلاعات کامل ندارند. در این خصوص فاطمه مهدی‌زاده، کارشناس آزمایشگاه بیمارستان امیرالمؤمنین(ع) خدابنده در گفتگو با وبدا- زنجان، درخصوص بیماری و مراحل آزمایشات Hiv توضیحاتی ارائه نموده است که در ادامه می‌خوانید.

۱- تست‌های سرولوژیک
آزمایش آنتی‌بادی:HIV شایع‌ترین روش تشخیص است و به دنبال آنتی‌بادی‌های تولیدشده توسط سیستم ایمنی در پاسخ به عفونت HIV می‌گردد. این آزمایش معمولاً چند هفته پس از عفونت مثبت می‌شود.
آزمایش آنتی‌ژن :p۲۴ این آزمایش، پروتئینی به نام p۲۴ را که بخشی از ویروس است شناسایی می‌کند. تست آنتی‌ژن-آنتی‌بادی ترکیبی می‌تواند عفونت را زودتر از تست‌های آنتی‌بادی تنها تشخیص دهد.

۲- آزمایش‌های مولکولی
واکنش زنجیره‌ای پلی‌مراز و یا تست PCR: این تست به شناسایی RNA ویروس در خون می‌پردازد و می‌تواند عفونت را در مراحل اولیه، حتی قبل از تولید آنتی‌بادی‌ها، تشخیص دهد.
آزمایش بار ویروسی (Viral Load): برای اندازه‌گیری مقدار ویروس در خون استفاده می‌شود و بیشتر برای مانیتورینگ و پیگیری درمان استفاده می‌شود.

۳-آزمایش‌های سریع و یا راپید
تست‌های سریع آنتی‌بادی/ آنتی‌ژن (به روش ایمنوکروماتوگرافی): این آزمایش‌ها می‌توانند به سرعت و معمولاً در عرض ۲۰ دقیقه نتیجه را اعلام کنند. این تست‌ها برای غربالگری سریع مفید هستند اما باید با تست‌های تأییدی تایید شوند.

۴-آزمایش‌های تأییدی و یا Confirmatory
آزمایش وسترن بلات (Western Blot) یاImmunofluorescence Assay (IFA) : تست‌های تأییدی برای تأیید نتایج مثبت تست‌های آنتی‌بادی اولیه استفاده می‌شوند.

آزمایش HIV-ELISA:
آزمایش استاندارد HIV ٬”تست الایزا” است. این تست، استاندارد جهانی برای استفاده در بیمارستان‌ها، بانک‌‍‌های خون و یا سازمان‌های انتقال خون می‌باشد.
این آزمایش مستقیماً خود ویروس را جستجو نمی‌کند. در این روش، میزان پادتن‌هایی (آنتی بادی) که بدن شخص آلوده برعلیه HIV تولید کرده، اندازه گرفته می‌شود.

انواع آزمایش‌های تشخیصی HIV:
۱- آزمون الایزا: براساس سنجش آنتی‌بادی HIV بوده ۹۳ %تا ۱۰۰ %حساسیت دارد. میزان اختصاصی بودن این روش (با چند بار آزمایش) تقریباً ۹۹ % است. با پیشیرفت تکنیک انجام الایزا و به منظور کوتاه کردن دوران پنجره در حال حاضر نسل‌های ۳ و ۴
Elisa Ab مورد ا ستفاده قرار می‌گیرند. در کیت‌های نسل چهارم با اضافه کردن توان واکنش به آنتی ژن P۲۴،دوره پنجره کوتاه‌تر شده است

۲- آزمایش‌های تشخیص سریع: این آزمایش‌ها نیز بر پایه پا سخ ایمنی طراحی شده‌اند. با این وجود اختصاصیت کافی را ندارند و مانند الایزا الزم ا ست با آزمایش‌های اختصاصی‌تر مورد تائید قرار گیرند. کیت‌های تشخیص سریع موجود در کشور عمدتا از نسل سوم بوده و دوران پنجره آنها مشابه الایزا نسل سوم خواهد بود.

۳- آزمونWestern blot : این آزمون وجود IgG علیه چند نوع پروتئین ویروسی را بررسی می‌کند و نسبت به الایزا اختصاصی‌تر است ولی حساسیت کمتری دارد. این آزمون به عنوان یک آزمون تأییدکننده و عمدتا در موارد عدم تطابق به کار می‌رود.

۴- آزمون‌های تشدید اسید نوکلئیک (nucleic acid amplifications tests)NAT: بررسی اسید عمدتا بصورت PCR انجام می‌شود. باتوجه به اینکه در این آزمون ژنوم ویروس مورد مطالعه قرار می‌گیرد، لذا در تشخیص زودرس بیماری و یا نوزاد متولدشده از مادر آلوده مفید است. نیز در مواردی که تست‌های الایزا نمی‌تواند تکلیف ایتلا را مشخص کند (عدم تطابق)، بکار می‌رود.

۵- آنتی‌ژن p۲۴: در این روش آنتی‌ژن ویروس مورد بررسی قرار می‌گیرد، لذا می‌تواند در تشخیص زودهنگام آلودگی کمک کننده باشد. البته از آنجا که در مراحل عفونت بدون علامت و یا درمان ضد ویروس، تعداد ویروس موجود در خون کم است ممکن است منفی کاذب داشته باشیم.

گفتنی است: پویش ملی "من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم" با هدف تشدید بیماریابی در گروه‌های کلیدی و کاهش استگیمای اچ‌ای‌وی از طریق اطلاع‌رسانی و دسترسی همگانی به آموزش و تست، از ۲۰ آبان به مدت یک ماه برگزار می‌شود برای آگاهی از سلامت خود من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم.